Aanleg

In 1874 was de Oosterspoorweg Amsterdam – Hilversum – Amersfoort / Utrecht tot stand gekomen, maar deze zorgde niet voor de bereikbaarheid van de meeste plaatsen in het Gooi. De Gooische Stoomtram werd op 17 december 1880 opgericht. Een van de initiatiefnemers was Jan Hamdorff die in Laren een hotel dreef. Hij hoopte door een betere verbinding op meer gasten. Het traject Amsterdam – Diemerbrug werd op 17 mei 1881 geopend, op 22 juli werd de dienst verlengd naar Muiderberg en op 20 augustus van dat jaar werd Naarden bereikt. Op 15 april 1882 werd de lijn verder verlengd naar Laren en Hilversum. Op dezelfde dag kwam ook de dienst Hilversum – Laren – Blaricum – Huizen in bedrijf. Met de tram werden zowel personen als goederen vervoerd. Ook was er een zijtak naar Muiderberg, voor Amsterdammers tot de sluiting van de Afsluitdijk (1932) een belangrijke badplaats aan de Zuiderzee. Per 1 januari 1917 werd de in 1883 geopende lijn van Station Naarden-Bussum naar Huizen overgenomen van de Stoomtramweg Maatschappij Bussum - Huizen. Op 30 mei 1930 werd de Gooische Stoomtram omgedoopt in Gooische Tramweg-Maatschappij NV (GoTM). In 1944 volgde overname door de Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij (NBM).

In de volksmond werd de tram De Gooische Moordenaar genoemd, wegens de vele ongevallen, die in totaal aan 117 mensen het leven kostten. Een van de oorzaken zou zijn geweest, dat op de locomotief een en dezelfde man machinist en stoker tegelijk moest zijn. Maar ook na het stoomtijdperk kwamen zware ongevallen voor.

Zo ontspoorde rond 1925 de tram na aanrijding met een auto op de kruising van Brediusweg en de Amersfoortse straatweg in Bussum. In De Gooi- en Eemlander verscheen op 8 juli 1938 een verslag van een aanrijding die die ochtend had plaatsgevonden op het Erfgooiersplein in Hilversum tussen motorwagen 5 en een vrachtwagen die melk vervoerde.

Het grootste ongeval in de Nederlandse tramgeschiedenis vond plaats bij de Gooische Tram in 1927, toen twee stoomtrams op de Naarderstraat te Laren frontaal botsten met vier doden en talloze gewonden als gevolg.
    
De trambotsing bij Laren op 7 augustus 1927

De controleur te Muiderberg pleegde rond 12.00u. overleg met de chef te Laren inzake de kruising van tram 7A met tram 8. De controleur stelde voor deze kruising te laten plaatsvinden te Naarden waarna tram 7A zou kunnen doorrijden naar Laren. Deze kruising moest echter plaatsvinden aan de Hakkelaarsbrug. Door dit gesprek moet de controleur te Muiderberg hebben gedacht dat daarna tram 7A zou kunnen doorrijden naar Laren om aldaar te kruisen met tram 10. Bij aankomst te Hakkelaarsbrug werd de conducteur van tram 7A verzocht aan de telefoon te komen voor een gesprek met de chef te Laren. De chef deelde mee dat de kruising met tram 8, zoals eerder was afgesproken, te Hakkelaarsbrug zou plaatsvinden. Voor de kruising met tram 10 zou de conducteur te Naarden weer aan de telefoon moeten komen. Maar de conducteur stelde voor bij de Gooische Boer te bellen en daarmee ging de chef te Laren akkoord. Inmiddels was de leeg materieeltramtrein richting Amsterdam WP met de controleur uit Muiderberg bij de Hakkelaarsbrug aangekomen en liep tram 8 uit Laren naar Muiderberg ook binnen. Toen de conducteur van de telefoon kwam, hoorde hij de controleur tegen de machinist van tram 7A zeggen: "en nu door zonder kruising naar Laren". De conducteur heeft daarop gezegd dat hij bij de Gooische Boer aan de telefoon moest komen om contact op te nemen met de chef te Laren. De controleur antwoordde daarop dat dat onnodig was. Een fatale opmerking omdat in feite nu twee personen hadden bepaald waar op de enkelsporige lijn van Muiderberg naar Laren zou moeten worden gekruist. Te Gooische Boer had de conducteur van de extra tram 7A dus met de chef te Laren moeten telefoneren om toestemming te verkrijgen om het baanvak naar Laren te mogen berijden. Dan zou de conducteur hebben vernomen dat bij de halte Gooische Boer met zijn extra tram 7A zou moeten wachten om aldaar met tram 10 te kruisen. Dat is door de opmerking van de controleur van Muiderberg verzuimd met als gevolg dat twee trams, zij het met lage snelheid, frontaal op elkaar botsten. Bij dit ongeluk waren vier doden, zeven zwaar- en meerdere lichtgewonden te betreuren.

Motortrams en verbussing

In de jaren twintig werden de stoomtrams voor een groot deel vervangen door motortrams. Een plan tot elektrificatie ging niet door, omdat de natuurbeschermer Dr. Jac. P. Thijsse met succes bezwaar maakte tegen horizonvervuiling door bovenleidingmasten bij het Naardermeer. Blijkbaar riepen uitlaatgassen minder bezwaren op. De aanschaf van tien moderne trammotorwagens met benzinemotoren (later vervangen door dieselmotoren) en tien bijbehorende aanhangrijtuigen in 1929-31 kon niet verhinderen dat in 1939 de dienst tussen Amsterdam en Naarden werd vervangen door een busdienst. Aanleiding hiertoe was de sluiting van het Weesperpoortstation en de verbreding van Rijksweg 1 voor het groeiende wegverkeer. Slechts enkele maanden na de verbussing en de verkoop van het materieel raakte Nederland betrokken bij de Tweede Wereldoorlog met brandstofschaarste als gevolg. Hierdoor konden de bussen en resterende motortrams niet meer rijden. Enkele nog aanwezige stoomtrams werden weer voor reizigersvervoer in het Gooi ingezet, maar de rails naar Amsterdam waren in maart 1940 al opgebroken.

Het einde

De stoomtramdienst voor personenvervoer in het Gooi bleef na de oorlog nog gedeeltelijk gehandhaafd tot 1947. Daarna bleef nog enkele jaren alleen een dienst over met goederenvervoer tussen Station Naarden-Bussum en Huizen. Per 29 juni 1949 werd de lijn van Bussum naar Huizen overgenomen door de NS. Op 31 oktober 1958 verdween het laatste lijngedeelte van de Gooische tram definitief. Tegenwoordig herinnert het gebouw van de oude stoomtramremise aan de Middenweg in de Watergraafsmeer nog aan de Gooische Stoomtram met de tekst 'Gooische stoomtram anno 1881'.